ks. Kazimierz Siemaszko

Siemaszko Kazimierz (1847-1904) ekonom domu i prowincji, katecheta, kapelan szpitala, spowiednik szarytek, opiekun ubogich, społecznik, założyciel schroniska opiekuńczego dla chłopców.

Urodził się 19 XII w Dyskajmie (parafia Betygoła), na Żmudzi w powiecie rossieńskim, w rodzinie zaściankowej szlachty litewskiej. Był synem Kazimierza i Józefy Wojtkiewicz. Szkołę ludową ukończył w rodzinnej wsi; do gimnazjum uczęszczał zapewne w Wilnie, ponieważ w czerwcu 1863 r. w okresie terroru M. N. Murawiewa był świadkiem egzekucji ks. Stanisława Iszory. Od roku 1864 należał do Bractwa Wzywania Dusz Czyścowych przy karmelickim kościele Wszystkich Świętych. W dniu 6 IX 1865 r. został zaliczony do mieszczan wileńskich spośród stanu byłej szlachty polskiej […] jako pracujący mieszczanin.

        W dniu 28 VIII 1868 r. uzyskał zgodę Wileńskiej Rady Miejskiej na wstąpienie do stanu duchownego. Od ks. Józefa Bąkowskiego, misjonarza, profesora seminarium diecezjalnego w Białymstoku otrzymał list polecający do Zgromadzenia Misji w Krakowie na Kleparzu, gdzie 4 I 1870 r. został przyjęty przez wizytatora Piotra Soubieille’a. Studiował tam filozofię i teologię. W dniu 19 VII 1872 r. złożył śluby wieczyste, a święcenia kapłańskie otrzymał 19 XII 1875 r. we Lwowie. Obywatelstwo austriackie uzyskał, po długich staraniach, w grudniu 1885 r.

        W okresie studiów teologicznych uczył katechizmu ubogich i zaniedbanych moralnie chłopców z Kleparza oraz prowadził męską Sodalicję Mariańską. Jako diakon wygłaszał nauki katechizmowe podczas spotkań organizowanych na Kleparzu dla ubogich, którym następnie podawał posiłek. W 1874/1875 r. przewodniczył także w rekolekcjach dla ubogich.

        W pierwszych latach kapłaństwa pełnił obowiązki kapelana w szpitalu św. Łazarza i w szpitalu dziecięcym Św. Ludwika. Był także katechetą w szkole prowadzonej przez siostry miłosierdzia przy ul. Warszawskiej 10. Do końca życia był spowiednikiem sióstr miłosierdzia w Krakowie. Od 1880 r. przez dwadzieścia lat pełnił obowiązki ekonoma domu kleparskiego, a także ekonoma prowincjalnego księży misjonarzy.

        Wkrótce po święceniach kapłańskich rozpoczął organizowanie izb noclegowych dla bezdomnych, zaniedbanych moralnie młodych włóczęgów. Od roku 1882 jego opieka nad chłopcami obejmowała również zajęcia dzienne. Powstało wówczas półzamknięte schronisko przy ul. Krzywej dla 23 chłopców w wieku od ośmiu do szesnastu lat. Młodsi uczęszczali do pobliskich szkół podstawowych, a starsi jako terminatorzy uczyli się zawodu w warsztatach rzemieślniczych w mieście. W 1886 r. przeniósł schronisko do zakupionego wówczas domu czynszowego przy ul. Długiej 38 (obecnie 42), nazwał je Domem Schronienia i Dobrowolnej Pracy dla Biednych i Opuszczonych Chłopców. Fundusze na zakup i adaptację budynku pochodziły z pożyczek i darów zarówno od sejmu, Rady miasta Krakowa, jak i od osób prywatnych, m.in. od księżnych Marii Ogińskiej i Marceliny Czartoryskiej, hr. Stanisławy Tarnowskiej, Franciszka Wacława Popiela i ks. Jana Schindlera. Stałego finansowego wsparcia udzielali Siemaszce wizytatorzy misjonarzy ks. Piotr Soubieille i ks. Józef Kiedrowski.

        W grudniu 1886 r. otrzymał zgodę kuratorium na otwarcie w schronisku szkoły powszechnej z „prawem publiczności”, w której uczyła się także młodzież z miasta. W zakładzie było wtedy sześćdziesięciu chłopców; młodsi uczęszczali do klas dziennych, a starsi – terminatorzy – do wieczorowych, w tzw. przemysłowych szkołach miejskich. Szkoła w schronisku miała warsztat introligatorski i własną orkiestrę. W 1889 r. powiększył schronisko, dobudowując trzypiętrową oficynę z kuchnią, pralnią, obszerną świetlicą i salą gimnastyczną. W tym samym roku, działając w imieniu Zgromadzenia, zakupił w Czernej koło Krzeszowic dziesięciomorgową parcelę pod budowę willi wakacyjnej dla najmłodszych chłopców. Budynek był gotowy już w roku następnym, a od 1906 r. stał się filialnym zakładem dla najmłodszych chłopców z czteroklasową szkołą podstawową.

        Poza pracą wychowawczą i organizacyjną w zakładzie, którym przez piętnaście lat kierował osobiście, Siemaszko brał udział w organizowaniu bliźniaczego domu opieki nad zaniedbaną młodzieżą – fundacji księcia Aleksandra Lubomirskiego przy ul. Rakowickiej w Krakowie. Od 1887 r. był konsultantem projektów budowy zakładu. Fundator zamierzał oddać dzieło pod zarząd Zgromadzenia, ale Siemaszko, po rozważeniu warunków, odmówił przyjęcia kierownictwa zakładu. Od 1893 r. należał jednak do rady nadzorczej fundacji, a od roku 1902 był członkiem Wydziału Wykonawczego Kuratorii Zakładu. Do końca życia utrzymywał kontakt z zarządem fundacji. W 1897 r. Siemaszko otrzymał współpracownika do prowadzenia zakładu przy ul. Długiej i domu wakacyjnego w Czernej. Był to ks. Jan Rzymełka. który później, jako dyrektor obu zakładów, doprowadził dzieło założyciela do drugiego rozkwitu.

        Siemaszko zmarł w dniu 20 V 1904 r. w Krakowie; pogrzebano go w grobowcu Zgromadzenia na cmentarzu Rakowickim.

        W uznaniu zasług nazwano jego imieniem zakład przy ul. Długiej oraz jedną z ulic na Białym Prądniku w Krakowie. W 1987 r. z okazji stulecia zakładu w Czernej (dziś Dom Pomocy Społecznej) na budynku wmurowano tablicę pamiątkową, ufundowaną przez byłych wychowanków zakładu.

I

Zapis relacji ks. K. Siemaszki o założonym przez niego zakładzie wychowawczym zawiera broszura: K. Langie, Ks. Kazimierza Siemaszki dom schronienia i dobrowolnej pracy dla biednych opuszczonych chłopców, Kraków 1887 s. 39. Toż, przedruk w: Kronika Zakładu Wychowawczego dla Osieroconej Młodzieży im. Księdza Siemaszki 1882-1982, Kraków-Czerna [1982], opr. K. Gawlas, s. 21-36.

II

Chłopiec – sierota w opiece Zakładu Wychowawczego im. ks. Siemaszki w Krakowie, Kraków [bmrw] s. 1-3; J. Dihm, Śp. ks. Kazimierz Siemaszko, ROZ 1905 s. 20-25; E. B., Zakład im. ks. Siemaszki, „Meteor” 1932 s. 131-132; K. Gawlas, Moje zielone lala w zakładzie ks. Siemaszki, Kraków 1992 (tam relacja Siemaszki o idei i początkach zakładu), s. 109-126; Księga pamiątkowa, s. 146-148; K. Langie, Ks. Kazimierza Siemaszki dom schronienia i dobrowolnej pracy dla biednych opuszczonych chłopców, Kraków 1887; „Czas” 1883 nr 260; Kalendarz Czecha 1905 s. 103; F. Bima, Ks. Kazimierz Siemaszko, twórca dzieła miłości i poświęcenia, Kraków 1954 (mps AMS); Tenże, (tytuł identyczny) „Caritas” 1947 nr 3 s. 107-112; A. Schletz, Siemaszko Kazimierz, SBM t. 2; S. Janaczek, Krakowska prowincja księży misjonarzy, s. 284-287; Tenże, Siemaszko Kazimierz, SBKS s. 63; Tenże, S. Rospond, Bibliografia misjonarska, s. 286; J. Dukała, Siemaszko Kazimierz, PSB t. 36 s. 612-613 (tam źródła i dodatkowa literatura).

Jan Dukała CM

Artykuł znajduje się w: Misjonarze św. Wincentego a Paulo w Polsce II-1 Biografie, ss. 434-437.

——————————————————————————————————–

Inne informacje na stronach internetowych:

Stowarzyszenie SIEMACHA – www.siemacha.org.pl

Fundacja im. Ks. Siemaszki – www.radosnanowina.pl